O. Woroniecki. Długomyślność jako właściwa cnota wychowawcy.

Tagi

cnoty, Długomyslność, O. Woroniecki, Szkoła Chrystusowa, wychowanie

I.

Wiadomości nasze z dziedziny życia moralnego znacznie się skurczyły w ostatnich wiekach. Wiele pojęć moralnych głęboko przemyślanych w starożytności i średniowieczu i nader doniosłych dla codziennego życia praktycznego wyszło niejako zupełnie z obiegu, odkąd umysłowość nowożytna zaczęła ulegać powierzchownym doktrynom filozoficznym, powstałym w epoce Odrodzenia.

Szczególnie uderzyć musi jak bardzo poszła w zapomnienie stara doktryna o cnotach. Ślicznie narysowana już u Platona, głęboko zanalizowana przez Arystotelesa i wreszcie raz jeszcze przemyślana w związku z danemi objawienia chrześcijańskiego przez wielkich doktorów Kościoła katolickiego ze św. Tomaszem z Akwinu na czele, jest ona w naszych czasach prawdziwa „terra incognito”.

Jeśli to zapomnienie dotknęło podstawowe cnoty, będące niejako zawiasami, na których życie nasze moralne się obraca, — wszak stąd pochodzi ich nazwa cnót kardynalnych — to cóż dziwnego, że objęło ono i ten cały szereg drobniejszych cnót, które doświadczenie wieków tak pięknie zgrupowało w ramach cnót kardynalnych. A są między niemi prawdziwe perły głębokiej psychologicznej obserwacji i to nader doniosłe dla całości życia moralnego. Jak bowiem dokładne działanie wielkich maszyn nie tylko zależy od prawidłowego funkcjonowania wielkich ich części składowych, ale i od sprawności najdrobniejszych kółek i sprężynek, których niedomaganie może nieraz cały przyrząd zatrzymać w swym biegu, tak i w dziedzinie moralnej drugorzędne i napozór mniej ważne cnoty są nieodzownie konieczne do prawidłowego funkcjonowania pierwszorzędnych cnót podstawowych, a przez nie i całego organizmu moralnego.

Pragnąłbym to pokazać na jednej drobniutkiej, już nawet nie drugorzędnej ale może trzeciorzędnej cnocie, zwanej długomyślnością. Przyznać należy, że i w dawnych wiekach cnota ta nie została należycie opracowana, znajdujemy jednak zarówno u św. Pawła, jak u św. Tomasza bardzo ciekawe wskazówki, które nam pozwolą nieco dokładniej ją zarysować. Odnosi się ona do bardzo specjalnego czynnika naszej psychiki, a jednak, jak to wnet zobaczymy, posiada w zakresie wychowania ogromną doniosłość, tak iż słusznie może być nazwana właściwą cnotą wychowawcy. Dostrzegła to swą genjalną intuicją pedagogiczną świątobliwa założycielka SS. Niepokalanek, Matka Marcelina Darowska i wprost uderzającem jest jak często można się spotkać w jej spuściźnie duchowej z tem żądaniem długomyślności w pracy wychowawczej.

ROLA NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY W ŚWIETLE NAUKI ŚW. PAWŁA

Tagi

cnoty, Najświętsza Maryja Panna, Niepokalane Poczęcie, O. Woroniecki, łaska, św. Paweł Apostoł

Wiemy dobrze, że św. Paweł Matki Najśw. nie wspomina w swych listach; z wyjątkiem suchej wzmianki w liście do Galatów[1], gdzie Chrystus nazwany jest „uczynionym z niewiasty”, w czym jest może reminiscencja z Hioba[2], nie mamy żadnego śladu, aby myśl św. Pawła zatrzymała się nad stosunkami Jezusa do Swej Matki i nad rolą, jaka Jej została wyznaczona w planie Opatrzności Bożej. A jednak na tę rolę nauka św. Pawła rzuca nam potężny snop światła, a to dzięki temu, że listy jego zawierają bardzo głęboką doktrynę o związku dusz z Chrystusem i o tym udziale, do jakiego są one powołane w dziele Odkupienia.

Czy to w formie ogólnej, czy też w odniesieniu do samego siebie św. Paweł z wielkim namaszczeniem nas poucza o naszym związku z Chrystusem i o współpracy z Nim, toteż wolno nam te teksty zastosować i do Najśw. Maryi Panny i zapytać się jak Ona urzeczywistniła to zjednoczenie i tę współpracę, jaką rolę odegrała Ona przy Zbawicielu, czy i czym różni się Jej udział w Jego dziele, od udziału, który św. Paweł wszystkim duszom wyznacza, a który w szczególności samemu sobie przypisuje.

Apostoł narodów miał zdaje się jasną świadomość tego, że jemu przypadło w udziale pod natchnieniem Ducha św. wyjaśnić nam tajemnicę mistycznej naszej jedności z Chrystusem[3]. Zapewne, że prawda ta została bardzo wyraźnie objawiona nam przez samego Zbawiciela w Jego porównaniu do winnej macicy i latorośli[4], ale św. Pawłowi danem było tę samą prawdę później pogłębić, wyjaśnić i zastosować do wszystkich, zaczynając od siebie.

CNOTA KARDYNALNA MĘSTWA JEJ ISTOTNE CECHY, NIEDOMAGANIA I WYCHOWANIE.

Tagi

cnoty, cnoty kardynalne, męstwo, O. Woroniecki, wychowanie

Grupa cnoty kardynalnej męstwa obejmuje te wszystkie moralne sprawności naszych władz psychicznych, których wspólną cechą jest pewna moc i wytrzymałość wobec trudności, towarzyszących złu, którego pragniemy uniknąć, lub dobru, które pragniemy zdobyć. Zaliczamy więc do niej te wszystkie cnoty, które nas popychają niejako do czynu i wewnętrznie powstrzymują od cofania się przed trudnościami i niebezpieczeństwami życia z nim związanymi.

W grupie tej pierwsze miejsce zajmuje sama cnota męstwa, która daje nam wewnętrzną sprawność opanowania bojaźni wobec grożącego nam zła. Ponieważ zaś najsilniej na nas działa to wszystko, co zagraża naszemu życiu, lub co jest związane dla nas z jakimś bólem lub cierpieniem, przeto cała ta dziedzina w szczególny sposób potrzebuje wzmocnienia ducha i ono to właśnie jest zadaniem męstwa.

Męstwo ma więc sprawić, że w naszym postępowaniu moralnym nie damy się powstrzymać obawą lub strachem od spełnienia w każdej chwili naszego obowiązku.

MIŁOSIERDZIE I NASZA NA NIE ODPOWIEDŹ

Tagi

cnoty, miłosierdzie, O. Woroniecki, ufność

„Bądźcie miłosiernymi jako i Ojciec wasz niebieski miłosierny jest” —(Łuk.) [1]).

Mając w dniach miłosierdzia mówić o miłosierdziu, niesposób nie wznieść wzroku w górę do prawowzoru wszystkich cnót, do ich Źródła i do ich Sprawcy. Sam Zbawiciel wzywa nas do tego temi słowy, które nam św. Łukasz przechował w kazaniu na górze: „Bądźcie miłosiernymi jako i Ojciec wasz niebieski miłosiernym jest”. Zacznijmy przeto od krótkiego rozważania tego atrybutu Bożego, jakim jest miłosierdzie, aby potem zatrzymać się na odpowiedzi, z jaką winno się ono z naszej strony spotkać i zakończyć praktycznemi rozważaniami o sposobie i praktykowaniu miłosierdzia wedle wzorów Bożych.

I.

Otwórzmy natchnione księgi Pisma św., a wnet się przekonamy, że żaden przymiot Boży nie jest tak często wspominany i wysławiany, co miłosierdzie. Na każdej niemal karcie dźwięczy ten wyraz w otoczeniu przymiotników podkreślających jego głębię i moc, jego powszechność i trwałość i jego nieskończoną wartość dla dusz ludzkich. Nigdzie jednak hymn na cześć miłosierdzia Bożego nie brzmi tak silnie w Psalmach, które jako całość śmiało można nazwać pieśnią miłosierdzia Bożego. Ktoby chciał w tej myśli przestudjować Psalmy, aby się przekonać, co one o miłosierdziu Bożem mówią, nietylkoby znalazł, że zaledwie miała ich liczba o niem nie wspomina, ale spotkałby się z niajpiękniejszemi określeniami i opisami tego naczelnego atrybutu działalności Bożej. Przyjrzyjmy się niektórym z nich :

WADY MORALNE I STOPNIE ICH NASILENIA

Tagi

cnoty, grzech, grzech śmiertelny, O. Woroniecki, wady, życie nadprzyrodzone

Walka ze złem w nas nie może się ograniczyć do samego tylko wystrzegania się grzechów, ona winna sięgnąć głębiej i dotrzeć do tego źródła grzechu, jakim jest wada i ją starać się wykorzenić w tej mierze, w jakiej to jest możliwe.

Stąd też rachunek sumienia nie powinien się tylko ograniczać do zastanawiania się nad pojedynczymi upadkami i wzbudzania za nie żalu. On powinien być czymś więcej. A mianowicie zastanawianiem się nad złymi skłonnościami, które w nas tkwią i które wciąż nas popychają do tych samych przewinień. Jeśli bowiem już sam obrachunek naszych grzechów pokazuje nam, że się one wciąż powtarzają, musimy dojść do wniosku, że mają one jakąś wspólną przyczynę, i do niej to trzeba dotrzeć, jeśli się chce naprawdę uzyskać w tej dziedzinie jakąś poprawę. Dopiero przy takiej pracy nad sobą można dojść do trwalszych rezultatów. Wymaga ona głębszej znajomości siebie, któraby nam odkryła te dziwne kompleksy naszej zmysłowo-duchowej natury, zdolne już to do dobrego już to do złego nas skłaniać i wymagające z naszej strony bardzo czujnej kontroli i usilnej pracy samowychowawczej.

O MIŁOŚCI OJCZYZNY. Z KAZANIA O. WORONIECKIEGO

Tagi

cnoty, Kuźniczanka, miłość, O. Woroniecki, ojczyzna

Ujrzawszy miasto Jerozolimę płakał nad niem.

Łuk. XIX. 41

W tym ustępie ewangelji Chr. Pan daje nam cudowny przykład miłości Ojczyzny, bo choć przyszedł wszystkich zbawić, ukochał w sposób szczególny swój kraj i naród.

I my, idąc za przykładem Chr. P. powinniśmy nie ograniczając miłości dla drugich, mieć ją przedewszystkiem dla ziomków i Ojczyzny.

Nieraz dawaliśmy przy sposobności dowody tej miłości, ale czy nie w sposób raczej powierzchowny, wybierając co łatwiejsze, co nas mniej kosztowało.

Dobrze zrozumiana miłość Ojczyzny jest tylko zastosowaniem miłości bliźniego, bo przykazanie miłości bliźniego nie wymaga, abyśmy wszystkich zarówno kochali, dopuszcza stopniowanie. Nie można kochać osoby obcej tak, jak się kocha rodziców, lub tych z którymi w bliskich żyjemy stosunkach.

KOŚCIÓŁ W OCZACH WIARY – O. WORONIECKI

Tagi

cnoty, O. Woroniecki, wady, wiara, Znamiona Kościoła, życie nadprzyrodzone

„Bo my zapatrzeni jesteśmy nie w to co się widzi, ale w to czego się nie widzi, bo co widzimy znikome jest, a czego nie widzimy, wieczne”[1]

 

Każdy chrześcijanin świadomy swego wielkiego powołania ma życiem swym zdać egzamin z cnót teologicznych wiary, nadziei i miłości. Egzamin to trudny, wymagający zaparcia się siebie i głębokiego poddania się od wewnątrz działaniu bożemu. Czynniki te boże, nadprzyrodzone, nie sprzeciwiają się bynajmniej najlepszym, najszlachetniejszym aspiracjom przyrodzonym umysłu ludzkiego, ale je przekraczają, porywają w górę, wymagając podporządkowania i oddania do dyspozycji najwyższych celów i ideałów wszystkich zasobów duszy. Nie łatwo się temu poddać, tym bardziej, gdy obok tych szlachetnych aspiracyj wzrosły w duszy i niższe, mniej szlachetne, albo wprost złe skłonności, które stawiać będą mniej lub więcej świadomy opór działania łaski, mającej wyrwać człowieka z ciasnego kręgu przyrodzonych celów i zainteresowań.

Przyjrzyjmy się jak się ten egzamin z wiary odbywa i to nie tylko w swej fazie początkowej, wtedy gdy człowiek do niej dochodzi dopiero, ale szczególnie w późniejszych fazach, kiedy już jest w niej ugruntowany i winien nią żyć w całej pełni.

O. WORONIECKI – POCHWAŁA JAKO AKT POKORY

Tagi

cnoty, Kuźniczanka, O. Woroniecki, pokora

        Niejeden sądzi, że do ćwiczenia się w pokorze mało ma sposobności, mniema bowiem, że do tego służą jedynie upokorzenia. Zapewne, że bez pewnej dozy upokorzeń, nikt nie może stać się prawdziwie pokornym, a jednak, nie należy bynajmniej sądzić, aby jedynie upokorzenia ćwiczyły nas w pokorze, ćwiczy nas w niej również chętne chwalenie bliźnich.

Człowiek prawdziwie pokorny lubi chwalić i umie chwalić. Aby to zrozumieć, trzeba wiedzieć, iż istotą pokory nie jest wcale złe mniemanie o sobie, ale chętne korzenie się przed Bogiem i przed wszystkiem, co jest prawdziwie Bożego w bliźniem. Wiemy dobrze, jak często złe mówienie o sobie, wypływa z pychy, cierpiącej w ukryciu nad brakiem tej lub owej doskonałości i maskującej się pozorami pokory.

CHRZEŚCIJAŃSKIE WYCHOWANIE CHARAKTERU WYSNUTE Z DOGMATU. (CZ. II)

Tagi

cnoty, cnoty przyrodzone, dogmat, kościół, Msza św., O. Woroniecki, łaska, życie nadprzyrodzone

III.

Jeśli się teraz zapytamy, jak się ma odbywać ten proces wychowania chrześcijańskiego, którego rezultatem byłoby harmonijne zjednoczenie pierwiastków przyrodzonych i nadprzyrodzonych i przeniknięcie łaską całego naszego życia codziennego, to odpowiedzi na to pytanie, winniśmy szukać w innych dogmatach.

CHRZEŚCIJAŃSKIE WYCHOWANIE CHARAKTERU WYSNUTE Z DOGMATU (cz.I)

Tagi

cnoty, cnoty przyrodzone, dogmat, O. Woroniecki, życie nadprzyrodzone

CHRZEŚCIJAŃSKIE WYCHOWANIE CHARAKTERU WYSNUTE Z DOGMATU[1]

 

Chrześcijańskie wychowanie charakteru nie jest jakimś procesem odrębnym od życia religijnego, któryby się rozwijał sam w sobie i tylko zdaleka, ubocznie, mniej lub więcej bezpośrednio ulegał wpływom dogmatu, czyli, innemi słowy, czynników nadprzyrodzonych.

Bynajmniej, chrześcijańskie wychowanie charakteru jest zagadnieniem rdzennie nadprzyrodzonem, zawartem w najistotniejszych dogmatach naszej wiary.